|
Patroni naszych ulic
Simon Bolivar Mała ulica na Osiedlu Bródno, odchodząca od ul. Chodeckiej, nosi imię Simona Bolivara (1787 1830), przywódcy walk o niepodległość krajów Ameryki Łacińskiej w pierwszej ćwierci XIX w. Na przełomie XVIII i XIX w. narastają wśród elit latynoamerykańskich (zwłaszcza Kreoli będących miejscową arystokracją ziemską) nastroje niepodległościowe. Wiążą się m.in. z oddziaływaniem przykładu USA. Niezależnie od tego ówczesna Anglia sprzyjała tym tendencjom licząc na to, że wyzwolone hiszpańskie kolonie będą dla niej rynkiem zbytu. W tych warunkach, kiedy Francja Napoleona osadza na tronie hiszpańskim Józefa Bonaparte (1808) w koloniach Kreole organizują swoje rady (juntos) popierające internowanego przez Francuzów Ferdynanda VII. Pod hasłem wierności monarchii hiszpańskiej było to uchwycenie w swoje ręce inicjatywy politycznej przez czynnik miejscowy, latynoski. Do takiej rady utworzonej w Wenezueli w 1810 r. wszedł Simon Bolivar - dobrze wykształcony i znający świat właściciel ziemski. W lipcu 1811 r. zwołany przez juntę Kongres ogłasza niepodległość republiki wenezuelskiej. Hiszpanie przechodzą do kontrofensywy i opanowują położenie. Bolivar zmuszony jest uciekać na Antyle Holenderskie, skąd przedostaje się do Kolumbii (wówczas Nowa Grenada) gdzie w mieście Cartagena miejscowa junta ogłosiła niepodległość i mianowała Bolivara generałem. W 1813 siły dowodzone przez Bolivara odzyskują Caracas, stolicę Wenezueli, a on sam zostaje okrzyknięty "Wyzwolicielem" (El Libertador). W praktyce oznaczało to dyktaturę osobistą opartą na armii, co było chyba koniecznością w ówczesnych warunkach. Przeciwko Bolivarowi występują chłopi i Indianie o przekonaniach rojalistycznych: wydaje się, że pod hasłem obrony władzy królewskiej chcieli po prostu załatwić swoje porachunki z Kreolami. Bolivar ponosi klęskę i wraca do Kolumbii, nadal będąc naczelnym wodzem powstańców. Kiedy jednak w 1815 r. przybywa korpus ekspedycyjny z Hiszpanii, powstanie chwilowo upada i sam Wyzwoliciel musi uciekać na Jamajkę i Haiti. W 1816 r. jednak powraca z grupą zwolenników, zajmując wenezuelską wyspę Margarita, gdzie zwołał Kongres i ogłosił zniesienie niewolnictwa. Uzyskał dość poważne poparcie, co pozwoliło mu przenieść Kongres do miejscowości Angostura nad Orinoko (dzisiaj Ciudad Bolivar - Miasto Bolivara), gdzie w 1819 r. powtórnie proklamowano niepodległość Wenezueli, a następnie - Wielkiej Kolumbii, państwa obejmującego dzisiejsze państwa: Wenezuela, Kolumbia (wówczas wraz z Panamą) i Ekwador. To właśnie udało się zająć wojskom Bolivara. Ostatnie oddziały hiszpańskie w Wenezueli wyparto w 1821 r. W rękach Hiszpanów pozostało jednak Wicekrólestwo Peru, obejmujące Peru i Boliwię, co stwarzało stałe zagrożenie. Już w 1821 r. próbował je wyprzeć argentyński dowódca Jose de San Martin, który zajął Limę i ogłosił niepodległość, jednak wycofał się z działalności politycznej po rozmowie z Bolivarem. Wojska tego ostatniego przeszły do ofensywy i w dwóch bitwach pod Junin (dowodził bezpośrednio Wyzwoliciel) i Ayacucho (tam dowodził marszałek Sucre) - Hiszpanie zostali rozbici. W 1825 r. ogłoszono niepodległość Górnego Peru jako Boliwii. Wojna wyzwoleńcza dobiegła końca, a dumne zdanie latynoskiego przywódcy "Żołnierze, jedna czwarta świata jest pomnikiem waszej chwały" wypowiedziane po Ayacucho, opisywało rzeczywistość. W nowej sytuacji politycznej Bolivar, utrzymując prezydenturę Wielkiej Kolumbii, został też wybrany dożywotnim prezydentem Peru. Pojawiły się trudności, na które reagował represjami, także wyrokami śmierci, nie zawsze uzasadnionymi. Zaczęła narastać opozycja, szermująca hasłem "Wyzwolić Kolumbię od Wyzwoliciela". W 1829 r. wybucha w Caracas powstanie, rozlewające się na Wenezuelę. Bolivar składa dymisję, którą przyjęto. Umiera w 1830 r. W tym samym czasie rozpadło się jego ważne polityczne osiągnięcie: Wielka Kolumbia dzieli się na Wenezuelę, Kolumbię i Ekwador. Mimo wszystkich swoich błędów pozostał w historii jako ten, kto najbardziej przyczynił się do powstania niepodległych państw Ameryki Południowej.
Tomasz Szczepański
|