Nowa Gazeta Praska

      10 tys. nowych zachorowa� na nowotwory sutka w ci�gu roku i 4-5 tys. zgon�w. W ci�gu ostatnich lat osi�gn�li�my w tej smutnej statystyce poziom europejskich kraj�w wysokorozwini�tych. Jednocze�nie wyleczalno�� tego schorzenia wynosi w Polsce 30-40 proc., co jest wynikiem jego niskiej wykrywalno�ci. Cho� w Warszawie �wiadomo�� spo�eczna i dost�p do lekarzy s� najwy�sze w kraju, tylko 20 proc. pacjentek zg�asza si� do lekarza z wczesn�, nieinwazyjn� form� raka piersi, za� z zaawansowan�, �le rokuj�c� a� 80 proc. kobiet.
      23 maja w Instytucie Centrum Medycyny Do�wiadczalnej i Klinicznej przy Pawi�skiego odby�o si� seminarium Rola lekarza rodzinnego w profilaktyce nowotwor�w kobiecych zorganizowane przez sp�k� Medycyna Rodzinna. Sp�ka powsta�a w 1999 roku z inicjatywy grupy warszawskich lekarzy. Reforma s�u�by zdrowia umo�liwi�a nieodp�atne korzystanie z us�ug niepublicznych poradni Medycyny Rodzinnej. Cztery poradnie dzia�aj� w Warszawie i w Katowicach - leczy si� w nich ju� 70 tys. pacjent�w. Skomputeryzowana rejestracja, nowoczesna organizacja pracy, doskona�y sprz�t - to atuty, kt�re przyci�gaj� pacjent�w do poradni. Ale nie tylko. �wiadomo�� prozdrowotna spo�ecze�stwa jest coraz wy�sza - zwracamy uwag� na profilaktyk� i zdrowy styl �ycia. Lekarze z poradni Medycyny Rodzinnej w�a�nie na te elementy k�ad� du�y nacisk. Wizyta ma dostarczy� jak najmniej stres�w, a wi�c personel - lekarze i piel�gniarki - jest starannie dobierany. Opr�cz wysokich kwalifikacji wa�ne s� r�wnie� umiej�tno�� tworzenia wi�zi z pacjentem i po�wi�cenie jemu i jego problemom maksymalnej uwagi.
      Seminarium poprowadzi�a Anna Szulc, dziennikarka TVP1, patrona medialnego przedsi�wzi�cia. Referat wprowadzaj�cy wyg�osi� prof. dr hab. n. med. Andrzej Wardyn, kier. Zak�adu Medycyny Rodzinnej warszawskiej AM. Lekarza znaj�cego ca�� rodzin� i sytuacj� �yciow� ka�dego jej cz�onka, umiej�cego leczy� ka�d� osob� i s�u��cego wsparciem nie tylko medycznym pami�taj� jedynie osoby urodzone przed wojn�. Wi�kszo�� z nas ma w pami�ci lekarza rejonowego, zm�czonego, �le op�acanego urz�dnika, cz�sto ma�o przychylnego pacjentom. Prof. Wardyn definiuje medycyn� rodzinn� jako dziedzin�, w kt�rej pacjent traktowany jest w spos�b holistyczny, jako osoba maj�ca aspekt fizyczny i psychiczny, osadzona w okre�lonym kontek�cie spo�ecznym, za� lekarza rodzinnego jako osob� nastawion� na utrzymanie pacjenta w dobrym zdrowiu i na profilaktyk� i staraj�cego si� pom�c pacjentowi w rozwi�zywaniu najcz�ciej spotykanych problem�w zdrowotnych, nie tylko w dziedzinie chor�b wewn�trznych, ale tak�e np. psychiatrii, laryngologii, dermatologii, w razie trudno�ci odwo�uj�c si� do pomocy specjalisty. Powinien dobrze zna� pacjenta, by� jego partnerem i przewodnikiem w dziedzinie medycyny. Brzmi pi�knie, czy� nie? Jedynym sposobem na pozyskanie tego typu lekarzy jest wed�ug Andrzeja Wardyna odpowiednie szkolenie. Nie�mia�o dodajemy, �e najlepsze szkolenie na niewiele si� zda, je�li lekarz nie b�dzie mia� �wiadomo�ci pewnej misji swojego zawodu. Idea�em by�oby gdyby misja by�a dobrze op�acana.
      Nowotwory z�o�liwe s� drug� - po chorobach uk�adu kr��enia - przyczyn� zgon�w w Polsce. Nasz kraj ma nieco wy�sz� ni� europejska �redni� umieralno�ci na nowotwory. Kobiety choruj� najcz�ciej kolejno na raka piersi, raka jelita grubego, raka p�uc, raka �o��dka, raka szyjki macicy. Profilaktyka i wczesna diagnostyka to wed�ug dr Jacka Gawli�skiego, dyr. Departamentu Zdrowia Publicznego, podstawowe elementy chroni�ce przed zachorowaniem na nowotw�r i jego skutkami. Lekarz rodzinny czy lekarz pierwszego kontaktu powinien zach�ca� do ograniczenia lub wyeliminowania palenia papieros�w, promowa� zdrowy styl �ycia i zleca� badania diagnostyczne - mammografi�, ultrasonografi�, tomografi� komputerow�, rektoskopi�, rentgen p�uc, badania ginekologiczne. Dr n. med. Barbara Kozakiewicz, onkolog-ginekolog z Centrum Onkologii skoncentrowa�a si� na cz�sto wyst�puj�cym u kobiet raku szyjki macicy i zach�ca�a do poprawy �wiadomo�ci kobiet, bowiem 60 proc. z nich zg�asza si� do lekarza z zaawansowanym nowotworem, kt�ry nacieka na s�siednie narz�dy. U�ci�laj�c zaleci�a badanie ginekologiczne co najmniej raz w roku i rozmaz cytologiczny przynajmniej co trzy lata. Lekarz pierwszego kontaktu powinien informowa� pacjentk�, �e wczesne stadia raka szyjki macicy przebiegaj� bezobjawowo, b�l i krwawienie �wiadczy o znacznym zaawansowaniu choroby, �e czym innym jest badanie czysto�ci pochwy, czym innym rozmaz cytologiczny. Lekarz pierwszego kontaktu powinien wr�cz egzekwowa� od pacjentki badanie cytologiczne.
      Diagnostyka raka piersi wed�ug dr Adama Muszy�skiego, ginekologa-po�o�nika z II Katedry Kliniki Po�o�nictwa i Ginekologii warszawskiej AM, powinna rozpoczyna� si� od samobadania. Technika palpacyjna stosowana nawet przez �wietnie wyszkolonego badaj�cego nie gwarantuje jednak wczesnego wykrycia guza, bowiem wyczuwalne s� nowotwory wielko�ci 1,5 cm, a to oznacza, �e zaatakowane s� ju� przez chorob� gruczo�y ch�onne. Efekt wczesnego wykrycia mo�na uzyska� stosuj�c badania profilaktyczne - mammografi� i ultrasonografi�. Na pewno warto wiedzie� jakie czynniki podwy�szaj� ryzyko wyst�pienia raka sutka - wiek (szczeg�lnie po 50 roku �ycia), nier�dki lub pierwszy por�d po 35 roku �ycia, rak piersi w rodzinie, wyleczony rak piersi u samej pacjentki (5 proc. wyleczonych choruje na raka drugiej piersi), nowotwory jajnika, macicy, prostaty lub jelita grubego w rodzinie, pierwsza miesi�czka przed 14 rokiem �ycia i menopauza po 45 roku �ycia, alkoholizm, cukrzyca, oty�o��, rasa bia�a, zaburzenia immunologiczne, nara�enie na promieniowanie jonizuj�ce, stresuj�cy tryb �ycia, dieta bogata w t�uszcze. I dla r�wnowagi czynniki zmniejszaj�ce ryzyko wyst�pienia raka sutka - karmienie trwaj�ce co najmniej 4 miesi�ce, kastracja, prawid�owe nawyki dietetyczne, �wiczenia fizyczne, utrzymywanie prawid�owej masy cia�a. Na koniec ma�o pocieszaj�ca informacja - 70 proc. kobiet, kt�re zachorowa�y na raka piersi nie by�o obci��onych �adnym z czynnik�w ryzyka. Rzadko si� zdarza by pacjentki prosi�y lekarza pierwszego kontaktu o zbadanie piersi, na og� s� niech�tne, a je�li o to prosz� to czym� zaniepokojone i zdarza si�, �e jedynym rozwi�zaniem pozostaje mastektomia (amputacja piersi).
      Badaj�c piersi nale�y zwraca� uwag� na ich symetri� - niepokoi� powinna asymetria, kt�ra pojawi�a si� niedawno. Piersi niesymetryczne od urodzenia s� cz�stym zjawiskiem. Sprawdza� nale�y r�wnie� symetri� samych brodawek - tzw. zaci�gni�cie brodawek mo�e, ale nie musi �wiadczy� o rozwoju procesu nowotworowego, badanie mammograficzne jest w tym przypadku nieodzowne. Efekt potocznie okre�lany jako sk�rka pomara�czy mo�e by� tak�e objawem nowotworu, bacznie nale�y obserwowa� wszelkie blizny, brodawki i znamiona. Po obejrzeniu piersi nale�y przyst�pi� do badania palpacyjnego - piersi nale�y bada� dok�adnie, centymetr po centymetrze w pozycjach stoj�cej i siedz�cej (opcjonalnie) i le��cej. Pod �adnym pozorem nie nale�y ignorowa� �adnych guz�w i guzk�w - nie zawsze musz� one oznacza� nowotw�r z�o�liwy, ale badanie ultrasonograficzne b�d� mammograficzne powinno by� bezwzgl�dnie wykonane. Wszelkie powi�kszenie w�z��w ch�onnych trwaj�ce d�u�ej ni� pi�� tygodni wymaga wykonania biopsji. Wnikliwie zdiagnozowana powinna by� ka�da wydzielina z piersi poza mleczn� w czasie karmienia. Mastalgia, b�l piersi (ca�ej lub punktowy) wymaga bezwzgl�dnej konsultacji z lekarzem.
      My ze swej strony zach�camy wszystkie czytelniczki do cz�stego samobadania piersi, do wizyt u lekarzy pierwszego kontaktu, ginekolog�w i do wykonywania bada� mammograficznych i cytologicznych w terminach, kt�re dla danego wieku zalecaj� medycy.

El�bieta Gutowska