Nowa Gazeta Praska

Cerkiew na rogu Al. Solidarno�ci i ul. Targowej jest jednym z najbardziej charakterystycznych punkt�w Pragi. Otoczona starymi drzewami, stanowi jakby enklaw� spokoju i dostoje�stwa na tym bardzo ruchliwym skrzy�owaniu.

Nie zawsze tak by�o. Kiedy j� wznoszono, w drugiej po�owie XIX wieku, jej sylwetka g�rowa�a niemal samotnie nad nisk�, rozproszon� zabudow� Pragi. S�siednie ulice roz�wietla�y z rzadka naftowe latarnie. Na fotografii wykonanej prawdopodobnie nied�ugo po zako�czeniu budowy, a wi�c w roku 1869, przed i za cerkwi� nie wida� �adnych wy�szych budynk�w.

Podobnie jak inne wznoszone w tym okresie w Warszawie cerkwie, a by�o ich w roku 1897 w mie�cie i jego okolicach 30, cerkiew �w. Marii Magdaleny by�a cz�ci� planu zrusyfikowania stolicy. Dla Polak�w wtedy stanowi�a symbol znienawidzonego zaborcy, w miar� jednak up�ywu czasu wros�a w praski krajobraz. Dzi� nikt nie wyobra�a sobie Pragi bez cerkwi, kt�ra jest r�wnocze�nie centralnym o�rodkiem Polskiego Autokefalicznego Ko�cio�a Prawos�awnego i siedzib� jego zwierzchnika.

Zbudowana zosta�a w stylu bizantyjsko - ruskim, wed�ug projektu Miko�aja Syczewa, kt�remu odg�rnie polecono wzorowanie si� na �wi�tyniach Kijowa. Kamie� w�gielny po�o�ono 14 czerwca 1867 roku. W trakcie budowy natrafiono na znaczne trudno�ci natury technicznej. Ju� po�o�enie fundament�w okaza�o si� du�ym problemem z powodu wysokiego poziomu w�d gruntowych oraz zr�nicowanej spoisto�ci gruntu. Niemniej jednak budowa posuwa�a si� do�� szybko i pod koniec 1868 roku, w dniu �wi�tych Aposto��w Piotra i Paw�a odby�o si� uroczyste po�wi�cenie �wi�tyni. Nawi�zuje ona swoj� form� do architektury bizantyjskiej. Zbudowana jest na planie krzy�a greckiego. Dach wie�czy pi�� kopu� symbolizuj�cych Chrystusa z czterema Ewangelistami. Z pi�ciu kopu� jedna, wyobra�aj�ca Chrystusa jest wy�sza ni� pozosta�e. Ca�a budowla podzielona jest na �wi�tyni� g�rn� i doln�.

Wn�trze ozdobione zosta�o przez malarza Siergieja Winogradowa bogat� polichromi�, wizerunkami ewangelist�w, prorok�w i �wi�tych Ko�cio�a Prawos�awnego. W absydzie znajduje si� malowid�o Wasiliewa przedstawiaj�ce Wieczerz� Pa�sk�. Ogromny Chrystus patrzy na nas roz�o�ywszy szeroko r�ce. S� w soborze praskim zabytki jeszcze wi�kszej warto�ci, jak kopia niezwyk�ego obrazu Matki Boskiej Iwerskiej z g�ry Athos. W roku 1892 wzniesiono boczny o�tarz pod wezwaniem Matki Boskiej Poczajowskiej (obecnie Hioba Poczajowskiego), gdzie mo�na podziwia� dzie�a p�dzla starego archimandryty Paisija z klasztoru w Poczajowie. W 1928 roku w podziemiach �wi�tyni urz�dzono kaplic� M�ki Pa�skiej. Mo�na tu tak�e obejrze� kilka fragment�w dzie� sztuki uratowanych z wysadzonego w powietrze, po odzyskaniu niepodleg�o�ci, soboru na Placu Saskim, takich jak mozaikowa g�owa �wi�tego i trzy �wi�te obrazy. Wsr�d cennych przedmiot�w sztuki sakralnej jest te� w metal oprawna ksi�ga Ewangelii, wydobyta spod gruz�w starej cerkwi na Podwalu.

Liczne pi�kne ikony, na obrazach brodaci �wi�ci z oczami, kt�re zawsze wodz� za ogl�daj�cym, z�ocenia, to wszystko ma jakby magiczn� moc. Ale prawdziwa "magia" i niesamowite prze�ycie zaczyna si� w czasie nabo�e�stwa, odprawianego przez kilku duchownych za �cian� ikonostasu. Pokryty malowid�ami ikonostas oddziela wiernych od o�tarza - "presto�a". Co jaki� czas otwieraj� si� jednak tzw. kr�lewskie wrota, przez kt�re obserwowa� mo�na przebieg liturgii. Zreszt� z obu stron ikonostasu otwieraj� si� te� mniejsze drzwi, ci�gle kt�ry� z duchownych z jednej strony wchodzi, z drugiej wychodzi. Nabo�e�stwo jest dzi�ki temu bardzo dynamiczne. "Presto�" w soborze praskim to dar od patriarchy moskiewskiego, Aleksego, przys�any do Polski w 1962 roku. Nabo�e�stwo, trwaj�ce czasami nawet kilka godzin ma wspania�� opraw� muzyczn�. Ca�y czas pi�knie �piewa ch�r. Psalmi�ci i dyrygenci ch�r�w cerkiewnych s� specjalnie szkoleni. J�zykiem liturgicznym jest staros�owia�ski. Wra�enie pot�guje jeszcze mocna wo� kadzid�a i blask �wiec. W trakcie mszy duchowni w z�otych szatach obchodz� ca�� wi�tyni� i "okadzaj�" wszystkie wizerunki �wi�tych.

Ca�a ta niezwykle bogata oprawa sprawia, �e w czasie nabo�e�stwa panuje podnios�y nastr�j, cz�owiek czuje si� ma�y wobec pot�gi Boga i wydaje mu si�, �e �wiat na zewn�trz nie istnieje a p�dz�cy czas si� zatrzyma�. Zupe�nie jakby si� by�o w innym wymiarze. Nabo�e�stwa odprawiane s� codziennie o godzinie 9 rano i o 17 wieczorem, a w niedziel� o 7.30, 8.30, oraz o 10. Specjalnie uroczy�cie obchodzone s� �wi�ta Bo�ego Narodzenia, Wielkanoc oraz dzie� patronki soboru �w. Marii Magdaleny 22 lipca.

W czasie II wojny �wiatowej na skutek bombardowania zniszczona zosta�a lewa strona katedry, a podczas powstania warszawskiego sp�on�a g��wna kopu�a. W latach 1969 - 1970 cerkiew poddano konserwacji, przywracaj�c i cz�ciowo rekonstruuj�c pierwotn� dekoracj� �cienn� wn�trza.

Obecnie cerkiew p.w. �w. Marii Magdaleny jest katedr� metropolitaln�, najwa�niejsz� �wi�tyni� prawos�awn� w Polsce i jedn� z najwa�niejszych w Powszechnym Ko�ciele Prawos�awnym, a dok�adniej trzynast� w hierarchii �wi�tyni� katedraln�, gdy� Ko�ci� Prawos�awny w Polsce jako trzynasty otrzyma� autokefali�. Autokefalia to system organizacji ko�cio�a prawos�awnego polegaj�cy na autonomii terytorialnej organizacji ko�cielnej od zwierzchnictwa zagranicznych w�adz duchownych. Obecnie istnieje 14 prawos�awnych ko�cio��w autokefalicznych, takich jak patriarchaty Konstantynopola, Aleksandrii, Antiochii, Jerozolimy, Moskwy oraz patriarchaty i egzarchaty narodowe w krajach europejskich, m. in. i w Polsce. Polski Autokefaliczny Ko�ci� Prawos�awny liczy ponad p� miliona wiernych. Zwierzchnikiem jego rezyduj�cym w katedrze na Pradze jest Jego Eminencja Arcybiskup B�ogos�awiony Sawa. Sprawuje piecz� nad sze�cioma diecezjami: warszawsko - bielsk�, bia�ostocko - gda�sk�, ��dzko - pozna�sk�, przemysko - nowos�deck�, wroc�awsko - szczeci�sk� i lubelsko - che�msk�. Stoi te� na czele Soboru Biskup�w, kt�ry jest naczeln� w�adz� Koscio�a Prawos�awnego.

Tak wi�c cerkiew praska jest centralnym o�rodkiem Polskiego Ko�cio�a Prawos�awnego, zabytkiem sztuki sakralnej oraz o�rodkiem kultury. Odbywaj� si� tu koncerty muzyki cerkiewnej. Niedawno, 10 stycznia odby� si� tu koncert kol�d prawos�awnych. Wyst�pi�y w nim cztery warszawskie ch�ry cerkiewne. Na koncert przyby�o wielu s�uchaczy, w�r�d kt�rych wymieni� nale�y przedstawicieli dziewi�ciu ambasad oraz przedstawicieli w�adz miasta Warszawy. Przy cerkwi �w. Marii Magdaleny znajduje si� te� redakcja czasopisma religijnego "Wiadomo�ci Polskiego Autokefalicznego Ko�cio�a Prawos�awnego".

Joanna Kiwilszo

�eby powi�kszy� miniatur� kliknij na niej