Nowa Gazeta Praska

Coraz częstszym zjawiskiem w dzisiejszych czasach są nieformalne związki partnerskie. Partnerzy nie decydując się na zawarcie związku małżeńskiego, nie rezygnują jednocześnie z posiadania dzieci. W przypadku dzieci, nie pochodzących ze związku małżeńskiego, nie można skorzystać z domniemania, iż ojcem dziecka jest mąż matki.

W jaki sposób można zatem ustalić ojcostwo? W przypadku, gdy partner matki dziecka nie kwestionuje swojego ojcostwa, procedura jest bardzo prosta. Ojciec powinien złożyć dobrowolne oświadczenie woli o uznaniu dziecka. Uznanie dziecka następuje przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego lub przed sądem (w Wydziale Rodzinnym i Nieletnich Sądu Rejonowego), a jeżeli rodzice przebywają za granicą, a oboje mają polskie obywatelstwo, można to uczynić przed polskim konsulem. Możliwe jest również uznanie dziecka przed notariuszem, ale tylko w sytuacji, jeśli życiu ojca lub dziecka grozi niebezpieczeństwo. Mężczyzna może uznać ojcostwo dziecka zarówno małoletniego, jaki i pełnoletniego. W pierwszym przypadku, niezbędna jest zgoda matki, a gdy dziecko osiągnęło już pełnoletniość uznanie jest możliwe po uzyskaniu jego zgody i zgody matki, chyba że matka nie żyje, albo porozumienie się z nią napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. W przypadku uznania dziecka przez ojca, władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

Problem zaczyna się jednak wtedy, gdy partner nie chce dziecka uznać, a ponieważ rodzice nie zawarli związku małżeńskiego, nie można posiłkować się domniemaniem pochodzenia dziecka od męża matki. Co zrobić w takiej sytuacji? Matka dziecka lub samo dziecko już po osiągnięciu pełnoletności, może wnieść pozew o ustalenie ojcostwa. Domniemywa się, iż ojcem jest mężczyzna, który obcował z matką dziecka nie wcześniej niż w 300, a nie później niż w 181 dniu przed urodzeniem się dziecka. W pozwie należy więc przytoczyć wszelkie okoliczności potwierdzające, iż do takiego obcowania, w tym ściśle określonym czasie, doszło. Domniemanie to może zostać obalone lub potwierdzone przez badania krwi lub DNA. Dowodem w sprawie mogą być również zeznania świadków jak i przesłuchanie stron. Jeżeli w toku postępowania ojcostwo dziecka zostanie ustalone, sąd w wyroku orzeknie o pochodzeniu dziecka, jak również o tym, czy ojcu przysługuje władza rodzicielska. Ustalenie pochodzenia dziecka przez jego uznanie, bądź przez sądowe ustalenie ojcostwa jest konieczne ze względu na zabezpieczenie jego przyszłości. Pamiętać bowiem należy, iż tylko w takim przypadku dziecko uzyskuje prawo do alimentów, do renty rodzinnej po ojcu i dziedziczenia z ustawy, a pominięte w testamencie może domagać się zachowku.

Podstawa prawna: Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. 64.9.59): Art. 72, 77, 79, 84, 85, 93 § 2.

Anna Kiczor
prawnik
Kancelaria Doradztwa Prawnego Leximus