Kiedy zaczęła się moja przygoda ze spalaniem odpadów? To nie były czasy ZUSOKU. Na początku lat dziewięćdziesiątych, w związku z przygotowaniami do modernizacji oczyszczalni ścieków "Czajki" wziąłem udział w delegacji podczas której demonstrowano różne techniki unieszkodliwiania osadów ściekowych.

W Polsce wszystko to było w powijakach, poza "obowiązkowym" składowaniem. Śmierdząca pulpa była trudna do upłynnienia, gdyż charakteryzuje się dokuczliwym smrodem. Było więc wiele afer, z nielegalnym, aczkolwiek prędzej czy później wyczuwalnym składowaniem gdzieś tam tegoż produktu ubocznego oczyszczania ścieków.

W Anglii dokąd było to możliwe, zatapiano odpady w morzu - gdy tego zakazano zaczęto poszukiwać sposobu na pozbycie się kłopotliwej pozostałości. Skorzystano z doświadczeń innych krajów europejskich. Sięgnięto po spalanie. Była z tym udręka- wszędzie bowiem hasło "spalać" wywoływało niepokój, napięcia i boje na argumenty.

Angielskie Brighton powitało nas wilgotnym chłodem. O dziwo, opiekujący się nami młody człowiek wydawał się nic sobie nie robić z grudniowej aury, mimo że latał w T-shircie. Wieczorem, gdy my zakutani w jesionki przemierzaliśmy wybrukowane uliczki spowite mgłą natykaliśmy się na rozkrzyczane grupki młodzieży w strojach uznawanych u nas za plażowe. Konserwatywna oszczędność Anglików w odniesieniu do ciepła była widoczna na każdym kroku- nawet w hotelu trudno było ustawić sobie ciepłą wodę, choć były dwa krany.

Zauroczeni odrestaurowanymi uliczkami Yorku z wymownymi rynsztokami, wspaniałym brukiem, gdzie sąsiad sąsiadowi z naprzeciwka mógł podać ponad głowami przechodniów rękę wpadliśmy do oczyszczalni ścieków i znaleźliśmy się w innym zupełnie świecie. Był to stosunkowo mały zakład, leżący trochę na uboczu zamieszkałych rejonów, lecz wyposażony we wszystko, co potrzebne dla pozbycia się ścieków. Najbardziej interesujący był węzeł do unieszkodliwiania osadów - czyli pozostałości po oczyszczaniu ścieków. Należy tu wspomnieć, że osad jest półpłynną masą, której nie da się spalać bez wstępnego osuszenia. W zwiedzanej oczyszczalni zastosowano wirówki dla odśrodkowego pozbycia się wilgoci. W zależności od technologii spalania osad powinien zawierać dla fluidalnego spalania około 20-30 % suchej masy, a dla rusztowego spalania około 80-90 % suchej masy. Najbardziej optymalnym procesem stosowanym w Europie dla spalania osadów jest technologia fluidalna, nie wymagająca rozbudowy instalacji do kosztownego suszenia osadów. Obecne zabezpieczenia stosowane w tego typu zakładach są na tyle skuteczne, że można z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że są to jedne z najczystszych ekologicznie zakładów. Dodatkowo znajdują się one pod baczną kontrolą instytucji powołanych dla ochrony środowiska, obserwacji ze strony społeczeństwa. Uzupełnieniem urządzeń do suszenia osadu była spalarnia fluidalna. Czym różni się spalanie fluidalne od rusztowego? Otóż w przypadku pieca rusztowego odpady za pomocą specjalnego popychacza podawane są do komory pieca na ruchomy ruszt. Ruszt powoduje ruch odpadów wzdłuż komory. Od spodu tłoczone jest gorące powietrze. W wyniku wysokiej temperatury - minimum 850 oC odpady podlegają suszeniu i spalaniu. Pozostałością jest żużel, a gaz powstający w procesie dopalany jest w wysokiej temperaturze w komorze dopalania. W przypadku spalania fluidalnego proces spalania przebiega w złożu, najczęściej piaskowym, w które wtłaczane jest gorące powietrze. Piasek zachowuje się wówczas jak ciecz. Do złoża wprowadza się z kolei osad. Cząsteczki osadu opływane przez gorącą zawiesinę piasku ulegają spaleniu.

W procesie spalania obok pozostałości stałych pojawia się gaz zawierający szereg substancji szkodliwych, których należy się pozbyć przed jego emisją do atmosfery. Można tu stosować wiele wyrafinowanych metod oczyszczania. Zwykle dla pozbycia się tlenków azotu stosuje się metodę polegającą na tłoczeniu w okolice komory dopalania wody amoniakalnej, co daje efekt w postaci uzyskania azotu i pary wodnej. Ponadto stosowane są metody spłukiwania gazów w specjalnych kolumnach za pomocą czynników kwasowych i zasadowych w zależności od celu, który się chce osiągnąć. Gazy poddawane są filtrowaniu w filtrach elektrostatycznych bądź w filtrach tkaninowych. Ponadto dla oczyszczenia ich z tlenków siarki używa się pylistego wapna aktywnego, które wprowadzane jest do rurociągów z gazami spalinowymi i na powierzchni filtrów tkaninowych wchodzi w reakcje z niepożądanymi substancjami. Stosuje się także węgiel aktywny do absorpcji dioksyn. Wykorzystuje się także katalizatory w postaci substancji wprowadzanych wraz z odpadami do komory spalania wiążące zanieczyszczenia, lub w postaci odrębnych komór z wkładami reagującymi z niepożądanymi związkami. Wszystkie metody mogą być stosowane w różnych układach. Jak wspomniałem skuteczność obecnie stosowanych instalacji do oczyszczania gazów spalinowych wraz z parametrami procesu, podlegającymi również skrupulatnej kontroli i rejestracji za pomocą systemów komputerowych, niezależnie od woli obsługi urządzeń, daje gwarancje pełnego bezpieczeństwa. Dlatego też przepisy prawa zakazują spalania odpadów w niedostosowanych do tego urządzeniach. Należy podkreślić, że spalanie nie jest antidotum na wszystko, co człowiekowi pozostaje w procesach przemysłowych czy bytowych.

Spalanie jest ostatecznością, gdy już nie potrafimy się pozbyć naszych odpadów innymi metodami. Ma ono tam uzasadnienie, gdzie z odpadów można w bezpieczny sposób odzyskać energię. Dlatego ważną sprawą jest wdrożenie segregacji odpadów już w naszych domach, odzyskanie z naszych śmieci wszystkich surowców, które mogłyby być wykorzystane ponownie w gospodarce. Stosujemy coraz nowocześniejsze technologie, które korzystają z materiałów wielokrotnego użytku, materiałów w łatwy sposób rozkładających się i wchłanianych przez środowisko. Pozostaje jednak często taki odpad, z którym niewiele da się zrobić, który w przypadku składowania może negatywnie oddziaływać na przyrodę- wówczas jeśli ma on walory paliwa, może zastąpić wydobywane kopaliny, powinien być stosowany w procesie produkcji ciepła czy prądu elektrycznego. Obecnie bardzo dużo uwagi poświęca się energetyce odnawialnej. W niej upatruje się przyszłości jeśli chodzi o energię dla małych osiedli, gospodarstw domowych. To pojęcie obejmuje także energię pochodzącą z procesów przetwarzania biomasy czyli materiałów pochodzenia organicznego i rozkładających się pod wpływem czynników naturalnych. Polska w ślad za innymi państwami Unii Europejskiej musi osiągnąć najpierw około 7,5 % udziału energii odnawialnej w rynku produkcji energii i dążyć do 12 % udziału. To wiele jeśli uwzględnić obecne realia w zakresie odzysku surowców, posiadanych instalacji przystosowanych do przetwarzania biomasy, produkcji RDF czyli paliwa z odpadów, braku systemowej segregacji odpadów i nadal powszechnego składowania.